Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước chỉ là điểm khởi đầu trong một hành trình phục hồi dài hạn. Để ca mổ thực sự thành công, phần quan trọng nhất lại nằm ở giai đoạn sau đó: tập luyện phục hồi chức năng. Đây là thời điểm người bệnh cần kiên trì, tuân thủ đúng giáo án và theo sát hướng dẫn chuyên môn. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít người lại lơ là hoặc tập sai cách, dù là do chủ quan, hiểu chưa đúng hay thiếu người hướng dẫn.
Tập sai không chỉ khiến tiến độ hồi phục bị đình trệ, mà còn gây ra hàng loạt hệ quả nghiêm trọng: khớp gối dính cứng, cơ yếu và teo nhỏ, cảm giác mất ổn định khi đi lại, thậm chí làm đứt lại dây chằng mới được tái tạo. Tệ hơn nữa, có những người mổ xong nhưng vẫn sống chung với cảm giác “không bình thường ở khớp gối”, phải chịu đựng dai dẳng trong suốt nhiều năm sau đó.
Vì vậy, việc nhận diện và hiểu rõ các hậu quả của việc tập luyện sai cách là bước đầu tiên giúp người bệnh không đi chệch hướng trên hành trình phục hồi. Đây cũng là lời cảnh báo cần thiết để mọi người không đánh mất những nỗ lực đã bỏ ra trong phòng mổ, chỉ vì thiếu kiến thức sau mổ.
Dính khớp, gối không thể duỗi thẳng hoàn toàn
Một trong những hậu quả đầu tiên và thường gặp nhất khi tập sai sau mổ dây chằng chéo trước là tình trạng dính khớp. Điều này xảy ra khi người bệnh bỏ qua hoặc thực hiện không đầy đủ các bài tập duỗi gối trong giai đoạn sớm. Chỉ cần vài ngày sau mổ mà gối không được duỗi đúng mức, mô sẹo và bao khớp đã bắt đầu hình thành các dải xơ dính, khiến khớp gối bị giới hạn biên độ vận động.
Biểu hiện ban đầu có thể là cảm giác căng tức, khó chịu khi cố gắng duỗi gối. Càng về sau, khớp gối sẽ mất dần độ linh hoạt, và nếu không can thiệp kịp thời, bệnh nhân sẽ không thể duỗi thẳng chân hoàn toàn được nữa. Điều này không chỉ gây mất thẩm mỹ dáng đi, mà còn làm tăng gánh nặng lên các khớp khác như cổ chân, hông và cột sống thắt lưng khi vận động hằng ngày.
Trong nhiều trường hợp, dính khớp nghiêm trọng đến mức bác sĩ phải chỉ định mổ nội soi để “giải phóng khớp”. Đây là điều mà không ai mong muốn, bởi đáng lẽ có thể phòng tránh được nếu người bệnh tập luyện đúng cách ngay từ đầu.
Teo cơ, gối lỏng, mất cảm giác ổn định
Ngay sau mổ dây chằng chéo trước, nhóm cơ quanh khớp gối, đặc biệt là cơ tứ đầu đùi bắt đầu suy yếu rất nhanh nếu không được kích hoạt đúng cách. Chỉ sau vài ngày bất động hoặc ít vận động, sợi cơ đã bắt đầu co nhỏ lại, giảm trương lực, mất khả năng phản xạ kiểm soát khớp. Đây là lý do vì sao vật lý trị liệu luôn nhấn mạnh việc khởi động sớm các bài tập cơ chủ động, ngay cả khi bệnh nhân chưa đi lại bình thường được.
Nếu bỏ qua giai đoạn này, hậu quả đầu tiên là cảm giác “gối lỏng”, bước đi không chắc chắn, mất tự tin khi vận động. Về lâu dài, tình trạng teo cơ làm lệch trục khớp, mất cân bằng lực giữa các nhóm cơ đối kháng, khiến gối dễ bị xoay lệch hoặc lệch trọng tâm khi di chuyển. Đặc biệt, khi người bệnh trở lại các hoạt động thể thao hay công việc cần nhiều vận động, khớp gối sẽ không còn khả năng chống đỡ tốt, dễ dẫn đến tái chấn thương.
Nhiều người mổ thành công nhưng sau vài tháng lại cảm thấy “gối yếu hơn trước”, chính là do hậu quả của việc để cơ suy giảm mà không phục hồi đúng cách. Từ một ca mổ thành công, người bệnh lại quay về với cảm giác bất an trong từng bước đi, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.
Nguy cơ đứt lại dây chằng do cơ yếu và mất cân bằng vận động
Sau khi dây chằng chéo trước được tái tạo, phần gân ghép cần thời gian để bám chắc vào xương và thích nghi với các chuyển động của khớp gối. Trong suốt giai đoạn này, chức năng của các nhóm cơ quanh gối đóng vai trò như một hệ thống bảo vệ quan trọng. Nếu cơ đùi, cơ hông hoặc các cơ kiểm soát khớp không được phục hồi đúng cách, khớp gối sẽ mất đi sự ổn định vốn có.
Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất là tình trạng đứt lại dây chằng vừa được tái tạo. Khi cơ yếu, khớp gối dễ bị xoay sai trục, chịu lực lệch hoặc bị kéo căng quá mức trong những tình huống tưởng chừng đơn giản như bước hụt, trượt chân hoặc xoay người nhanh. Đặc biệt, người bệnh trở lại chơi thể thao quá sớm khi chưa đủ khả năng kiểm soát vận động sẽ làm gia tăng đáng kể nguy cơ tái phát tổn thương.
Ngoài ra, khi trục vận động của chân bị lệch do cơ hoạt động không đồng đều, khớp gối sẽ chịu áp lực không cân đối, dẫn đến tổn thương sụn, viêm khớp hoặc thoái hóa sớm. Đây là những hệ quả âm thầm nhưng dai dẳng, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống và khả năng vận động của người bệnh.
Mổ thành công nhưng khớp gối vẫn không trở lại như trước
Không ít bệnh nhân sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước chia sẻ một cảm giác dai dẳng rằng “gối của tôi vẫn không bình thường”. Dù ca mổ được thực hiện đúng kỹ thuật, hình ảnh sau mổ cho thấy dây chằng đã ổn định, nhưng trong sinh hoạt hằng ngày, người bệnh vẫn cảm nhận rõ sự khác biệt. Gối có thể bị căng tức khi đứng lâu, có tiếng lục cục nhẹ khi co duỗi, hoặc cảm giác thiếu linh hoạt khi di chuyển nhanh.
Những biểu hiện này thường bắt nguồn từ việc tập luyện không đúng hoặc bỏ sót một số giai đoạn quan trọng trong phục hồi chức năng. Ví dụ, nếu không phục hồi đủ độ trượt khớp, khớp gối sẽ thiếu độ “mềm mại” cần thiết trong các chuyển động linh hoạt. Nếu không chú trọng tới bài tập thăng bằng và cảm giác bản thể, người bệnh sẽ mất khả năng kiểm soát chuyển động tinh tế, dẫn đến cảm giác không vững khi xoay người, lên xuống cầu thang hoặc khi thay đổi hướng đột ngột.
Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chức năng vận động mà còn gây ra cảm giác hụt hẫng, nhất là khi người bệnh kỳ vọng rằng sau mổ sẽ “trở lại bình thường hoàn toàn”. Trong nhiều trường hợp, cảm giác không hài lòng này chính là nguyên nhân khiến người bệnh mất động lực tập luyện về sau, dẫn đến hệ quả tâm lý kéo dài.
Tác động tâm lý và nguy cơ bỏ cuộc giữa chừng
Hậu quả của việc tập sai sau mổ không chỉ dừng lại ở chức năng khớp gối mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý của người bệnh. Khi kết quả phục hồi không như mong đợi, hoặc khớp gối vẫn còn khó chịu dù đã cố gắng tập luyện, nhiều người bắt đầu hoài nghi về hiệu quả của toàn bộ quá trình điều trị. Cảm giác thất vọng, mệt mỏi và mất kiên nhẫn dần tích tụ, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái bỏ cuộc giữa chừng.
Trong một số trường hợp, người bệnh chuyển sang tìm kiếm các phương pháp khác thiếu cơ sở khoa học như đắp thuốc, kéo nắn hoặc sử dụng thực phẩm chức năng không phù hợp. Việc rời xa hướng dẫn của đội ngũ chuyên môn có thể khiến tình trạng trở nên tệ hơn và khó điều chỉnh về sau. Ngoài ra, khi thiếu sự đồng hành, người bệnh thường ngại tái khám, không dám phản ánh tình trạng thực tế, và tiếp tục tập sai trong âm thầm mà không được điều chỉnh kịp thời.
Chính vì vậy, việc duy trì sự kết nối giữa người bệnh và bác sĩ, cũng như xây dựng một hệ thống theo dõi và động viên phù hợp trong suốt quá trình phục hồi là yếu tố cực kỳ quan trọng. Nếu không có sự đồng hành này, những nỗ lực ban đầu rất dễ bị đánh mất chỉ vì tâm lý chán nản và cảm giác bất lực kéo dài.
Tổng kết
Tập vật lý trị liệu sau mổ dây chằng chéo trước không chỉ đơn giản là một chuỗi động tác phục hồi, mà là quá trình tái thiết toàn bộ sự phối hợp giữa cơ, khớp và cảm giác vận động. Một sai lệch nhỏ trong kỹ thuật hoặc một giai đoạn bị bỏ sót có thể để lại hậu quả kéo dài, thậm chí ảnh hưởng vĩnh viễn đến khả năng vận động, chất lượng sống và niềm tin của người bệnh vào hành trình điều trị.
Dính khớp, teo cơ, lệch trục, cảm giác gối lỏng hoặc đứt lại dây chằng là những biến chứng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người bệnh được hướng dẫn đúng cách và duy trì tập luyện một cách bài bản, kiên trì. Ngược lại, nếu tập sai mà không được phát hiện và điều chỉnh sớm, những tổn thương thứ phát sẽ tích tụ theo thời gian, khiến quá trình phục hồi trở nên mệt mỏi và dễ dẫn đến bỏ cuộc.
Vì vậy, để bảo vệ thành quả sau phẫu thuật và đạt được sự hồi phục toàn diện, người bệnh cần nhìn nhận nghiêm túc vai trò của vật lý trị liệu. Việc lắng nghe cơ thể, tuân thủ hướng dẫn chuyên môn và không tự ý điều chỉnh bài tập là điều kiện tiên quyết để tránh những hậu quả đáng tiếc sau mổ.
Quý vị và các bạn quan tâm có thể tham gia các nền tảng để cập nhật và trao đổi thêm những thông tin – tình trạng sức khỏe cùng cộng đồng và bác sĩ chuyên khoa tại.
- Youtube: Youtube.com/@KhoecungBSVu
- Facebook Page: FB.com/groups/395429545431166
- Tiktok: dr.tran.anh.vu
- Zalo/Phone: 0905.635.235
