Nhiễm trùng vết mổ là tình trạng nhiễm khuẩn xảy ra tại vị trí phẫu thuật trong thời gian từ lúc mổ đến 30 ngày sau mổ đối với phẫu thuật không có cấy ghép và đến 1 năm sau mổ với phẫu thuật cấy ghép bộ phận giả. Nhiễm trùng vết mổ có thể gây ra các biến chứng như đau đớn, sưng tấy, chảy mủ, thậm chí là tử vong.
Nguyên nhân gây nhiễm trùng vết mổ là gì?
Nguyên nhân gây nhiễm trùng vết mổ là do vi trùng xâm nhập vào vết mổ. Vi trùng có thể từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào vết mổ qua các tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp, đặc biệt là các tiếp xúc qua bàn tay kíp phẫu thuật. Ngoài ra, vi trùng cũng có thể từ cơ thể bệnh nhân xâm nhập vào vết mổ, chẳng hạn như vi trùng trên da, niêm mạc, đường hô hấp, đường tiêu hóa,… Các vi trùng thường gặp gây nhiễm trùng vết mổ bao gồm:
- Vi khuẩn gram dương: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae,…
- Vi khuẩn gram âm: Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa,…
- Nấm: Candida albicans, Aspergillus fumigatus,…
Các yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng vết mổ bao gồm:
- Bệnh nhân: Người lớn tuổi, thừa cân, suy dinh dưỡng, giảm thể tích tuần hoàn, béo phì, sử dụng steroid, tiểu đường, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, hút thuốc, bị ung thư, có hệ thống miễn dịch yếu,…
- Phẫu thuật: Phẫu thuật cấp cứu, phẫu thuật ở bụng, phẫu thuật kéo dài, phẫu thuật có đặt dụng cụ cấy ghép,…
- Môi trường phẫu thuật: Môi trường phẫu thuật không đảm bảo vô khuẩn, dụng cụ phẫu thuật không được vô khuẩn đúng cách,…
Dấu hiệu của nhiễm trùng vết mổ là gì?
Dấu hiệu của nhiễm trùng vết mổ thường xuất hiện trong vòng 30 ngày sau phẫu thuật, bao gồm:
- Vết mổ đỏ, sưng, nóng, đau: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của nhiễm trùng vết mổ. Vết mổ có thể đỏ hơn bình thường, sưng lên và nóng hơn khi chạm vào. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau khi chạm vào vết mổ hoặc khi cử động.
- Chảy mủ từ vết mổ: Mủ là dịch tiết ra từ vết thương, có màu vàng hoặc xanh, có thể có mùi hôi.
- Tăng thân nhiệt: Thân nhiệt của bệnh nhân có thể tăng lên từ 38.5°C trở lên.
- Mệt mỏi: Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, khó chịu.
Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp các triệu chứng khác như:
- Co giật: Có thể xảy ra ở những trường hợp nhiễm trùng vết mổ nặng.
- Thay đổi huyết áp: Huyết áp của bệnh nhân có thể tăng hoặc giảm.
- Thay đổi nhịp tim: Nhịp tim của bệnh nhân có thể tăng hoặc giảm.
- Thay đổi nhịp thở: Nhịp thở của bệnh nhân có thể tăng hoặc giảm.
Nếu bạn gặp các triệu chứng này sau phẫu thuật, hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức. Nhiễm trùng vết mổ có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Nhiễm trùng vết mổ ảnh hưởng thế nào đến việc lành vết thương?
Nhiễm trùng vết mổ có thể ảnh hưởng đến việc lành vết thương theo nhiều cách, bao gồm:
- Tăng thời gian lành vết thương: Nhiễm trùng vết mổ có thể làm chậm quá trình lành vết thương, khiến vết thương mất nhiều thời gian hơn để đóng lại.
- Tăng nguy cơ hình thành sẹo: Nhiễm trùng vết mổ có thể làm tăng nguy cơ hình thành sẹo xấu, sẹo lồi hoặc sẹo phì đại.
- Tăng nguy cơ biến chứng: Nhiễm trùng vết mổ có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong, chẳng hạn như viêm màng bụng, viêm khớp, nhiễm trùng huyết,…
Nhiễm trùng vết mổ được điều trị như thế nào?
Có hai cách điều trị nhiễm trùng vết mổ: dùng thuốc kháng sinh hoặc phẫu thuật.
Dùng thuốc kháng sinh
Kháng sinh là thuốc đầu tiên được lựa chọn để điều trị nội khoa nhiễm trùng vết mổ. Loại kháng sinh và thời gian điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và tác nhân gây bệnh. Thuốc kháng sinh thường được sử dụng đường tĩnh mạch trong 5-7 ngày, sau đó chuyển sang sử dụng thuốc viên. Người bệnh cần uống đều đặn tất cả các loại thuốc kháng sinh theo chỉ định ngay cả khi đã cảm thấy tốt hơn.
Phẫu thuật
Phẫu thuật được chỉ định khi nhiễm trùng vết mổ nặng, lan rộng hoặc có các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân như sốt cao, ớn lạnh, khó thở,… Phẫu thuật có thể được thực hiện để:
- Dẫn lưu dịch mủ ra khỏi vết mổ
- Cắt lọc mô chết, mô bị nhiễm trùng
- May lại vết mổ sau khi vết thương đã sạch
Chăm sóc vết mổ
Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, người bệnh cần chú ý chăm sóc vết mổ đúng cách để vết thương mau lành và tránh nhiễm trùng tái phát. Cách chăm sóc vết mổ bao gồm:
- Giữ vết mổ sạch sẽ và khô ráo
- Thay băng vết mổ thường xuyên, ít nhất một lần mỗi ngày
- Theo dõi vết mổ thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng
Nếu vết mổ có các dấu hiệu bất thường như sưng, đỏ, đau, chảy dịch mủ,… người bệnh cần đến bệnh viện ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.
Làm gì để hạn chế khả năng nhiễm trùng vết mổ?
Có một số cách để hạn chế khả năng nhiễm trùng vết mổ, bao gồm:
Chuẩn bị trước khi phẫu thuật:
- Ngưng hút thuốc lá ít nhất 2 tuần trước và sau khi phẫu thuật.
- Đảm bảo sức khỏe tổng thể tốt trước khi phẫu thuật.
- Theo dõi và điều trị các bệnh lý nền như tiểu đường, cao huyết áp,…
Tuân thủ các quy trình vô khuẩn trong phẫu thuật:
- Nhân viên y tế thực hiện vệ sinh tay đúng cách trước khi chạm vào bệnh nhân.
- Dụng cụ phẫu thuật và khu vực phẫu thuật được làm sạch và khử trùng đúng cách.
Chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật:
- Giữ vết mổ sạch sẽ và khô ráo.
- Thay băng vết mổ thường xuyên, ít nhất một lần mỗi ngày.
- Theo dõi vết mổ thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng.
Dưới đây là một số lời khuyên cụ thể về cách chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật:
Rửa tay trước khi thay băng:
- Sử dụng xà phòng và nước hoặc dung dịch rửa tay có cồn để rửa tay trong ít nhất 20 giây.
- Lau khô tay bằng khăn sạch hoặc giấy vệ sinh.
Thay băng vết mổ:
- Nhẹ nhàng rửa sạch vết mổ bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát trùng nhẹ.
- Lau khô vết mổ bằng khăn sạch hoặc giấy vệ sinh.
- Thay băng vết mổ bằng băng gạc sạch.
- Buộc băng gạc nhẹ nhàng để không gây đau đớn hoặc chèn ép vết mổ.
Theo dõi vết mổ: Kiểm tra vết mổ hàng ngày để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng như:
- Sưng, đỏ, đau xung quanh vết mổ
- Chảy dịch mủ từ vết mổ
- Vết mổ có mùi hôi
- Sốt cao, ớn lạnh
- Khó thở
- Mệt mỏi, suy nhược
Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Việc tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng vết mổ và giúp vết thương mau lành.
