Trật khớp vai là tình trạng chỏm xương cánh tay bị trật khỏi ổ chảo xương bả vai, gây biến dạng khớp. Trật khớp vai là chấn thương vai phổ biến nhất, chiếm khoảng 50-60% tổng số các loại trật khớp, thường gặp ở nhóm người trẻ tuổi, đặc biệt là vận động viên chơi các môn thể thao đòi hỏi vận động mạnh ở vai như bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền,…
Nguyên nhân gây ra trật khớp vai là gì?
Nguyên nhân gây ra trật khớp vai là do lực tác động lên khớp vai quá mạnh, khiến chỏm xương cánh tay bị trật khỏi ổ chảo. Lực này có thể đến từ hai hướng:
- Chấn thương trực tiếp: Chỏm xương cánh tay bị tác động trực tiếp bởi một vật thể hoặc lực mạnh, khiến nó bị trật khỏi ổ chảo. Chấn thương trực tiếp thường xảy ra khi ngã chống tay, bị va chạm mạnh vào vai hoặc bị đánh vào vai.
- Chấn thương gián tiếp: Chỏm xương cánh tay bị kéo ra khỏi ổ chảo do một lực tác động ở khu vực khác của cánh tay hoặc vai. Chấn thương gián tiếp thường xảy ra khi vung tay mạnh, đột ngột hoặc khi bị té và cánh tay bị kéo ra sau.
Trật khớp vai có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở nhóm người trẻ tuổi, đặc biệt là vận động viên chơi các môn thể thao đòi hỏi vận động mạnh ở vai như bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền,…
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị trật khớp vai bao gồm:
- Tiền sử chấn thương vai: Những người từng bị trật khớp vai trước đây có nguy cơ bị trật khớp vai tái phát cao hơn.
- Mất ổn định khớp vai: Mất ổn định khớp vai là tình trạng khớp vai lỏng lẻo, dễ bị trật ra khỏi vị trí. Mất ổn định khớp vai có thể do chấn thương, do bẩm sinh hoặc do do một số bệnh lý như viêm khớp vai.
- Yếu cơ vai: Cơ vai yếu có thể làm giảm khả năng ổn định khớp vai, khiến khớp vai dễ bị chấn thương.
- Chơi các môn thể thao đòi hỏi vận động mạnh ở vai: Các môn thể thao đòi hỏi vận động mạnh ở vai như bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền,… có nguy cơ gây trật khớp vai cao hơn.
Các triệu chứng của trật khớp vai là gì?
Các triệu chứng của trật khớp vai thường bao gồm:
- Đau đớn: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của trật khớp vai. Cơn đau thường dữ dội, nhất là khi cố gắng cử động khớp vai.
- Mất khả năng vận động khớp vai: Người bệnh không thể cử động khớp vai theo ý muốn.
- Biến dạng khớp vai: Khi nhìn từ bên ngoài, khớp vai bị trật sẽ có hình dạng bất thường, hõm vai bị lõm xuống.
- Sưng và bầm tím: Vùng vai và cánh tay bị sưng và bầm tím.
- Tê bì: Người bệnh có thể bị tê bì ở cánh tay, bàn tay và ngón tay.
Ngoài ra, trật khớp vai có thể kèm theo các triệu chứng khác như:
- Gãy xương bả vai: Gãy xương bả vai thường xảy ra cùng với trật khớp vai.
- Liệt thần kinh: Trật khớp vai có thể gây tổn thương thần kinh, dẫn đến liệt thần kinh cánh tay.
- Nếu bạn gặp phải các triệu chứng trên, hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Làm thế nào để chẩn đoán trật khớp vai?
Chẩn đoán trật khớp vai dựa trên các triệu chứng lâm sàng và kết quả chụp X-quang.
Triệu chứng lâm sàng
Triệu chứng lâm sàng của trật khớp vai thường bao gồm:
- Đau dữ dội ở vùng vai.
- Khó cử động vai.
- Biến dạng khớp vai.
- Sưng, bầm tím ở vùng vai.
- Mất cảm giác ở cánh tay.
Chụp X-quang
Chụp X-quang giúp bác sĩ xác định vị trí của chỏm xương cánh tay. Trong trường hợp trật khớp vai, chỏm xương cánh tay sẽ không nằm trong ổ chảo. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm hình ảnh khác như chụp CT hoặc MRI để đánh giá mức độ tổn thương các cấu trúc xung quanh khớp vai.
Chẩn đoán phân biệt
Trật khớp vai cần được chẩn đoán phân biệt với các chấn thương khác ở vùng vai như gãy xương, bong gân hoặc viêm khớp vai.
Phương pháp điều trị trật khớp vai bao gồm những gì?
Phương pháp điều trị trật khớp vai phụ thuộc vào mức độ tổn thương. Nếu trật khớp vai không kèm theo gãy xương, bác sĩ sẽ thực hiện nắn lại khớp. Nắn lại khớp là thủ thuật đơn giản, được thực hiện dưới tác dụng của thuốc tê. Sau khi nắn lại khớp, người bệnh cần được mang nẹp cố định khớp vai trong khoảng 1-2 tuần. Nếu trật khớp vai kèm theo gãy xương, bác sĩ sẽ cần phẫu thuật để kết nối lại các mảnh xương gãy. Sau phẫu thuật, người bệnh cần mang nẹp cố định khớp vai trong khoảng 3-6 tuần.
Phương pháp nắn lại khớp
Nắn lại khớp là thủ thuật đơn giản, được thực hiện dưới tác dụng của thuốc tê. Bác sĩ sẽ thực hiện các thao tác nhẹ nhàng để đưa chỏm xương cánh tay trở về vị trí ban đầu trong hõm khớp ổ chảo. Các bước thực hiện nắn lại khớp
- Người bệnh nằm ngửa trên ghế khám, cánh tay bị thương được đặt trên ngực.
- Bác sĩ sẽ ngồi ở phía sau người bệnh, một tay giữ cánh tay bị thương, một tay giữ vai.
- Bác sĩ sẽ thực hiện các thao tác nhẹ nhàng để đưa chỏm xương cánh tay trở về vị trí ban đầu.
- Sau khi nắn lại khớp thành công, người bệnh sẽ cảm thấy đau giảm dần và có thể cử động khớp vai nhẹ nhàng.
Phương pháp phẫu thuật
Phẫu thuật được chỉ định cho các trường hợp trật khớp vai kèm theo gãy xương, trật khớp vai tái đi tái lại hoặc trật khớp vai không thể nắn lại được.
Các phương pháp phẫu thuật phổ biến
- Phẫu thuật nội soi: Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi nhỏ đưa vào trong khớp vai để thực hiện các thao tác phẫu thuật.
- Phẫu thuật hở: Bác sĩ sẽ thực hiện một vết mổ nhỏ ở vùng vai để thực hiện các thao tác phẫu thuật
Sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật, người bệnh cần mang nẹp cố định khớp vai trong khoảng 3-6 tuần. Người bệnh cũng cần được tập vật lý trị liệu để phục hồi khả năng vận động của khớp vai.
Trật khớp vai có thể gây ra những vấn đề gì nếu không được điều trị?
Trật khớp vai là một chấn thương thường gặp ở khớp vai, xảy ra khi các xương của khớp vai bị sai lệch khỏi vị trí bình thường. Trật khớp vai có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như tai nạn, ngã, chơi thể thao,… Nếu trật khớp vai không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Tổn thương thần kinh: Gây tổn thương các dây thần kinh ở vùng vai, dẫn đến tê bì, mất cảm giác ở cánh tay, bàn tay. Trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến liệt tay.
- Tổn thương mạch máu: Gây tổn thương các mạch máu ở vùng vai, dẫn đến chảy máu, tắc mạch máu, thậm chí hoại tử cánh tay.
- Hạn chế vận động: Trật khớp vai không được điều trị có thể dẫn đến cứng khớp vai, hạn chế vận động cánh tay, gây khó khăn trong sinh hoạt và lao động.
- Trật khớp vai tái phát: Trật khớp tái phát là tình trạng khớp vai bị trật lại nhiều lần. Tình trạng này có thể khiến khớp vai bị tổn thương nặng hơn, khó điều trị hơn.
Để hạn chế các biến chứng nguy hiểm do trật khớp vai, người bệnh cần được điều trị kịp thời và đúng cách. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương.
Làm thế nào để ngăn chặn sự tái phát trật khớp vai?
Trật khớp vai tái phát là tình trạng khớp vai bị trật lại nhiều lần. Tình trạng này có thể khiến khớp vai bị tổn thương nặng hơn, khó điều trị hơn. Để ngăn chặn sự tái phát, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Tăng cường sức mạnh cho vai: Các cơ xung quanh khớp vai đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định khớp. Do đó, tăng cường sức mạnh cho vai sẽ giúp giảm nguy cơ trật khớp.
- Điều chỉnh hoạt động: Nếu nguyên nhân khiến bạn bị trật khớp vai nhiều lần là do hoạt động lặp đi lặp lại một động tác, bác sĩ sẽ đề nghị giảm tần suất hoạt động.
- Bảo vệ vai tối đa: Sử dụng các dụng cụ bảo vệ vai khi chơi thể thao hoặc khi tham gia các hoạt động có nguy cơ cao bị trật khớp.
- Tránh ngã: Trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi tập luyện sẽ khó tránh khỏi té ngã khiến chấn thương vùng vai. Nếu chẳng may bị ngã, bạn đừng cố dùng tay hoặc khuỷu tay để chống. Hành động này tưởng đúng nhưng lại khiến bạn dễ bị trật vai.
Ngoài ra, nếu bạn đã từng bị trật khớp vai, bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn về các biện pháp phòng ngừa tái phát. Bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện các bài tập vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật để củng cố khớp vai, giảm nguy cơ trật khớp tái phát.
