Trong nhiều năm hành nghề của mình, tôi đã chứng kiến rất nhiều bệnh nhân phải chịu đựng những cơn đau khớp háng dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Khớp háng là khớp lớn nhất và chịu lực nặng nhất trên cơ thể, do vậy khi khớp háng bị tổn thương do thoái hóa, viêm khớp hay chấn thương, nó sẽ gây ra những cơn đau nhức dữ dội, hạn chế vận động, khiến việc đi lại, sinh hoạt hàng ngày trở nên vô cùng khó khăn.
May mắn thay, với sự tiến bộ vượt bậc của y học hiện đại, phẫu thuật thay khớp háng đã trở thành phương pháp điều trị hiệu quả, giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Bài viết này, tôi sẽ chia sẻ với các bạn về quy trình thực hiện phẫu thuật thay khớp háng, giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp điều trị này và có thể đưa ra quyết định sáng suốt cho bản thân.
Phẫu thuật thay khớp háng: Giải pháp cho khớp háng đau nhức, vận động khó khăn
Thay khớp háng là phương pháp y tế tiên tiến, giúp thay thế khớp háng bị tổn thương bằng khớp nhân tạo, do đó cải thiện tình trạng đau nhức và phục hồi chức năng vận động cho bệnh nhân. Chỉ định thay khớp háng khi các phương pháp điều trị bảo tồn như thuốc giảm đau, vật lý trị liệu không còn hiệu quả, hoặc trong các trường hợp:
- Thoái hóa khớp háng nặng: Sụn khớp bị bào mòn hoàn toàn, dẫn đến tình trạng đau nhức dữ dội, cứng khớp, hạn chế vận động.
- Hoại tử vô khuẩn khớp háng: Do thiếu máu nuôi dưỡng, dẫn đến tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn.
- Chấn thương khớp háng: Gãy khớp háng do té ngã, tai nạn, dẫn đến tổn thương cấu trúc khớp.
- Viêm khớp dạng thấp: Gây tổn thương sụn khớp, dẫn đến đau nhức, sưng tấy, biến dạng khớp.
Lợi ích của thay khớp háng:
- Giảm đau nhức: Loại bỏ nguồn cơn đau do tổn thương khớp, giúp bệnh nhân sinh hoạt thoải mái hơn.
- Cải thiện chức năng vận động: Phục hồi khả năng vận động linh hoạt, dễ dàng đi lại, leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống: Giúp bệnh nhân tham gia các hoạt động thể thao, giải trí, hòa nhập cộng đồng.
- Hiệu quả lâu dài: Khớp nhân tạo có thể tồn tại 20 – 30 năm, thậm chí lâu hơn.
Chuẩn bị trước phẫu thuật thay khớp háng
Để đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả cho phẫu thuật thay khớp háng, bệnh nhân cần thực hiện các bước chuẩn bị kỹ lưỡng như sau:
Các xét nghiệm cần thiết:
- Xét nghiệm máu: Công thức máu, đông máu, chức năng gan, thận, tim mạch, nhóm máu…
- Chụp X-quang, chụp CT, MRI khớp háng: Đánh giá mức độ tổn thương khớp, kích thước khớp, hỗ trợ bác sĩ lựa chọn loại khớp nhân tạo phù hợp.
- Điện tim, siêu âm tim: Đánh giá tình trạng sức khỏe tim mạch, đảm bảo bệnh nhân đủ sức khỏe để thực hiện phẫu thuật.
- Các xét nghiệm khác: Theo chỉ định của bác sĩ, có thể bao gồm xét nghiệm dịch khớp, vi sinh, tầm soát bệnh truyền nhiễm…
Tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng:
- Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thảo dược. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu, tăng nguy cơ chảy máu trong và sau phẫu thuật. Do đó, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân tạm ngưng sử dụng một số loại thuốc trước phẫu thuật 1 – 2 tuần.
- Bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể về việc tiếp tục hoặc tạm ngưng sử dụng từng loại thuốc dựa trên tình trạng sức khỏe và loại thuốc cụ thể.
Ngưng sử dụng một số loại thuốc theo chỉ định:
- Thuốc chống đông máu: Warfarin, Rivaroxaban, Apixaban… cần được ngưng sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ trước 1 – 2 tuần để giảm nguy cơ chảy máu.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen, Aspirin, Naproxen… cần được ngưng sử dụng ít nhất 1 tuần trước phẫu thuật để giảm nguy cơ chảy máu và tương tác thuốc.
- Một số loại thuốc khác: Thuốc bổ sung vitamin E, dầu cá, thảo dược… cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu và cần được tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Chuẩn bị tâm lý và vật chất cho ca phẫu thuật:
- Tìm hiểu thông tin về phẫu thuật thay khớp háng: Bệnh nhân nên tìm hiểu thông tin từ các nguồn uy tín như website bệnh viện, bài viết khoa học, hoặc trao đổi trực tiếp với bác sĩ để hiểu rõ hơn về quy trình phẫu thuật, các biến chứng tiềm ẩn và quá trình hồi phục sau mổ.
- Chuẩn bị nhà cửa và đồ dùng cá nhân: Bệnh nhân nên sắp xếp nhà cửa gọn gàng, dễ di chuyển, chuẩn bị sẵn đồ dùng cá nhân cần thiết cho thời gian lưu viện.
- Thông báo cho người thân, bạn bè hỗ trợ: Bệnh nhân nên thông báo cho người thân, bạn bè về lịch trình phẫu thuật để có sự hỗ trợ trong sinh hoạt và chăm sóc sau mổ.
- Chuẩn bị tâm lý thoải mái: Bệnh nhân nên giữ tinh thần lạc quan, tránh lo lắng, căng thẳng. Có thể tập các bài tập thư giãn, yoga, thiền để giảm bớt căng thẳng và chuẩn bị tinh thần tốt nhất cho phẫu thuật.
Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước phẫu thuật thay khớp háng sẽ giúp đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, nâng cao hiệu quả phẫu thuật và rút ngắn thời gian hồi phục. Bệnh nhân nên tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ để có được kết quả tốt nhất.
Quy trình phẫu thuật thay khớp háng
Gây mê:
Bước đầu tiên trong phẫu thuật thay khớp háng là gây mê. Bác sĩ gây mê sẽ tiến hành đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và lựa chọn phương pháp gây mê phù hợp. Có hai phương pháp gây mê chính được sử dụng trong phẫu thuật thay khớp háng:
- Gây mê toàn thân: Bệnh nhân sẽ được tiêm thuốc ngủ qua đường tĩnh mạch, giúp họ ngủ sâu và không cảm thấy bất kỳ đau đớn nào trong suốt quá trình phẫu thuật.
- Gây tê tủy sống: Bác sĩ sẽ tiêm thuốc tê vào khoang tủy sống, giúp tê liệt nửa thân dưới của bệnh nhân, bao gồm cả chân cần được phẫu thuật. Phương pháp này thường được kết hợp với thuốc an thần để giúp bệnh nhân thoải mái và bớt lo lắng hơn.
Mục đích của gây mê là giúp bệnh nhân hoàn toàn mất ý thức và không cảm thấy đau đớn trong suốt quá trình phẫu thuật, đảm bảo an toàn và tạo điều kiện cho bác sĩ thực hiện phẫu thuật một cách chính xác.
Tiến hành phẫu thuật thay khớp háng
Có hai loại phẫu thuật thay khớp háng chính:
Thay toàn bộ khớp háng: Trong phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng, bác sĩ sẽ cắt bỏ toàn bộ phần xương và sụn bị tổn thương của khớp háng, sau đó thay thế bằng khớp nhân tạo bao gồm cả chỏm xương đùi và ổ cối, các bước tiến hành bao gồm:
- Cắt bỏ phần xương và sụn khớp bị tổn thương: Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để cẩn thận cắt bỏ phần xương và sụn khớp bị tổn thương của cả chỏm xương đùi và ổ cối.
- Đặt hõm khớp nhân tạo vào vị trí ổ cối: Sau khi đã loại bỏ phần ổ cối bị tổn thương, bác sĩ sẽ đặt hõm khớp nhân tạo, thường được làm bằng kim loại hoặc nhựa tổng hợp, vào vị trí chính xác.
- Sửa soạn ống tủy xương đùi: Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để tạo hình ống tủy xương đùi, đảm bảo kích thước phù hợp để lắp đặt chuôi khớp nhân tạo.
- Đặt chuôi khớp nhân tạo vào vị trí: Chuôi khớp nhân tạo, thường được làm bằng kim loại, sẽ được đặt vào ống tủy xương đùi đã được sửa soạn.
- Gắn các bộ phận lại với nhau: Bác sĩ sẽ sử dụng vít, keo hoặc xi măng sinh học để gắn chặt các bộ phận của khớp nhân tạo vào xương, đảm bảo độ ổn định và chắc chắn cho khớp mới.
Thay bán phần khớp háng: Trong phẫu thuật thay bán phần khớp háng, bác sĩ chỉ cắt bỏ phần bị tổn thương của chỏm xương đùi hoặc ổ cối, sau đó thay thế bằng khớp nhân tạo.
- Thay thế phần chỏm xương đùi bị tổn thương: Bác sĩ sẽ cẩn thận cắt bỏ phần chỏm xương đùi bị tổn thương và thay thế bằng chỏm nhân tạo, thường được làm bằng kim loại hoặc nhựa tổng hợp.
- Giữ nguyên phần ổ cối: Phần ổ cối được giữ nguyên nếu không bị tổn thương đáng kể.
Lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp:
Việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật thay khớp háng phù hợp sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Mức độ tổn thương của khớp háng
- Tuổi tác và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân
- Mức độ hoạt động của bệnh nhân
- Kích thước và cấu trúc của khớp háng
- Mong muốn của bệnh nhân
Bác sĩ sẽ tư vấn kỹ lưỡng với bệnh nhân để lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp nhất, đảm bảo hiệu quả tối ưu và an toàn cho bệnh nhân.
Đóng vết mổ
Sau khi hoàn tất quá trình thay khớp háng, bác sĩ sẽ tiến hành đóng vết mổ bằng một số phương pháp sau:
- Chỉ khâu tự tiêu: Loại chỉ khâu này được làm từ vật liệu tự tiêu trong cơ thể sau một thời gian nhất định, thường là 2 – 3 tuần. Bệnh nhân không cần phải quay lại cắt chỉ.
- Chỉ khâu không tự tiêu: Loại chỉ khâu này cần được cắt bỏ sau 7 – 10 ngày để tránh nhiễm trùng. Bệnh nhân sẽ được hẹn tái khám để cắt chỉ.
- Kẹp da: Phương pháp này sử dụng kẹp da chuyên dụng để đóng vết mổ, không cần khâu. Kẹp da sẽ được tháo bỏ sau 5 – 7 ngày.
Hồi phục sau phẫu thuật thay khớp háng
Theo dõi sau phẫu thuật:
Sau khi phẫu thuật thay khớp háng, bệnh nhân sẽ được đưa đến phòng hồi sức để theo dõi các dấu hiệu sinh tồn như huyết áp, mạch, nhịp thở, tình trạng tỉnh táo và mức độ đau đớn. Bác sĩ sẽ theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và có thể kê đơn thuốc giảm đau, thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh nếu cần thiết.
Sử dụng thuốc giảm đau:
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể cảm thấy đau nhức ở vùng mổ. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau phù hợp với tình trạng của bệnh nhân. Bệnh nhân cần sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc hoặc thay đổi liều lượng. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thuốc giảm đau, bao gồm buồn nôn, táo bón, chóng mặt. Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.
Tập vật lý trị liệu:
Vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục sau phẫu thuật thay khớp háng. Các bài tập vật lý trị liệu sẽ giúp bệnh nhân:
- Giảm đau nhức
- Cải thiện phạm vi chuyển động của khớp háng
- Tăng cường sức mạnh cơ bắp
- Phục hồi chức năng vận động
- Ngăn ngừa biến chứng
Bác sĩ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe và khả năng của bệnh nhân. Bệnh nhân cần tập luyện đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Lưu ý sau phẫu thuật thay khớp háng
Để đảm bảo an toàn và thúc đẩy quá trình hồi phục sau phẫu thuật thay khớp háng, bệnh nhân cần lưu ý một số điều sau:
Chế độ dinh dưỡng hợp lý:
- Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đảm bảo cung cấp đủ calo, protein, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
- Ưu tiên thực phẩm giàu protein như thịt nạc, cá, trứng, sữa… để hỗ trợ phục hồi cơ bắp.
- Bổ sung thực phẩm giàu canxi và vitamin D để giúp xương chắc khỏe.
- Uống đủ nước mỗi ngày để cơ thể được hydrat hóa tốt.
- Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, đồ ngọt và đồ uống có ga.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn uống phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của bản thân.
Tập luyện thể dục thể thao nhẹ nhàng:
- Tập luyện nhẹ nhàng sau phẫu thuật là rất quan trọng để giúp cải thiện phạm vi chuyển động của khớp háng, tăng cường sức mạnh cơ bắp và thúc đẩy quá trình hồi phục.
- Bác sĩ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn bệnh nhân các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe và khả năng của bệnh nhân.
- Một số bài tập thường được khuyến nghị bao gồm đi bộ, bơi lội, yoga, tập thể dục nhịp điệu…
- Bệnh nhân nên tập luyện đều đặn mỗi ngày, nhưng cần tránh các hoạt động mạnh có thể gây áp lực lên khớp háng mới.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào.
Tránh các hoạt động mạnh có thể ảnh hưởng đến khớp háng mới:
Trong vài tháng đầu sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tránh các hoạt động mạnh có thể gây áp lực lên khớp háng mới, bao gồm:
- Chạy bộ
- Nhảy dây
- Đánh bóng rổ, bóng đá…
- Mang vác vật nặng
- Ngồi xổm, quỳ gối
- Quan hệ tình dục
Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ về thời điểm thích hợp để bắt đầu lại các hoạt động này.
Thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ:
Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi quá trình hồi phục và phát hiện sớm các biến chứng nếu có. Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng vết mổ, phạm vi chuyển động của khớp háng, sức mạnh cơ bắp và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, tập luyện và chăm sóc sức khỏe tại nhà.
Phẫu thuật thay khớp háng là một phẫu thuật lớn, đòi hỏi sự kỹ lưỡng và chuyên môn cao từ phía bác sĩ. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học hiện đại, tỷ lệ thành công của phẫu thuật ngày càng cao, giúp mang lại cuộc sống vui khỏe, năng động cho người bệnh. Nếu bạn đang phải chịu đựng những cơn đau khớp háng dai dẳng, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về phẫu thuật thay khớp háng.
Quý vị và các bạn quan tâm có thể tham gia các nền tảng để cập nhật và trao đổi thêm những thông tin – tình trạng sức khỏe cùng cộng đồng và bác sĩ chuyên khoa tại.
- Youtube: Youtube.com/@KhoecungBSVu
- Facebook Page: FB.com/groups/395429545431166
